MMC və QSC: fərqli cəhətləri

Qısa məlumat

Məlum olduğu kimi, qüvvədə olan Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə əsasən kommersiya fəaliyyəti müxtəlif təşkilati-hüquqi formalı hüquqi şəxslər vasitəsilə təşkil edilir. Bazarda bunlardan daha çox tanınan və istifadə edilən forma məhdud məsuliyyətli cəmiyyət və qapalı səhmdar cəmiyyətidir. Bu səbəbdən kommersiya hüquqi şəxsinin həmin təşkilati-hüquqi formaları haqqında məlumatı, o cümlədən MMC və QSC-nin oxşar və fərqli cəhətləri barədə məlumatı oxucuların diqqətinə təqdim edirik.

Anlayış

Belə ki, bir və ya bir neçə şəxs (fiziki və (və ya) hüquqi şəxs) tərəfindən təsis edilən, nizamnamə kapitalı nizamnamə ilə müəyyənləşdirilmiş miqdarda paylara bölünən cəmiyyət məhdud məsuliyyətli cəmiyyət sayılır. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin iştirakçıları onun öhdəlikləri üzrə məsuliyyət daşımır və cəmiyyətin fəaliyyəti ilə bağlı zərər üçün qoyduqları mayaların dəyəri həddində risk daşıyırlar. Cəmiyyət öz iştirakçılarının üçüncü şəxslər qarşısında öhdəliklərinə görə məsuliyyət daşımır.

Nizamnamə kapitalı müəyyən sayda səhmlərə bölünmüş cəmiyyət səhmdar cəmiyyəti sayılır. Səhmlər buraxmağa yalnız səhmdar cəmiyyətlərinin hüququ vardır. Səhmdar cəmiyyətinin iştirakçıları (səhmdarlar) onun öhdəlikləri üçün cavabdeh deyildirlər və cəmiyyətin fəaliyyəti ilə bağlı zərər üçün onlara mənsub səhmlərin dəyəri həddində risk daşıyırlar. Səhmləri yalnız onun təsisçiləri arasında və ya qabaqcadan müəyyənləşdirilmiş digər şəxslər dairəsində yayılan səhmdar cəmiyyəti qapalı səhmdar cəmiyyətidir. Bu cür cəmiyyət buraxdığı səhmlərə açıq abunə yazılışı apara bilməz və ya başqa şəkildə onları əldə edilmək üçün şəxslərin qeyri-məhdud dairəsinə təklif edə bilməz.

Qeydiyyat proseduru

Kommersiya təşkilatları yalnız dövlət qeydiyyatına alındıqdan sonra fəaliyyət göstərə bilərlər. Onların dövlət qeydiyyatına alınmadan fəaliyyət göstərməsi qanunla müəyyən edilmiş qaydada məsuliyyətə səbəb olur. QSC ilə MMC-nin dövlət qeydiyyatı proseduru və tələb olunan sənədlər, müəyyən fərqlər nəzərə alınmaqla, demək olar ki, eynilik təşkil edir.

Nizamnamə kapitalı

MMC-nin nizamnamə kapitalının minimum miqdarı ilə əlaqədar qanunda hər hansı bir tələb nəzərdə tutulmamışdır. Bu isə o nəticəyə gəlməyə əsas verir ki, MMC-nin nizamnamə kapitalı ən kiçik milli valyuta vahidi olan (nominal milli valyuta vahidi) 1 qəpik də təşkil edə bilər. MMC-nin nizamnamə kapitalının ödənilməsi nizamnamədə müddətlə şərtləndirildiyi halda, 3 ay ərzində ödənilə bilər.

Səhmdar Cəmiyyətinin isə nizamnamə kapitalı cəmiyyətin kreditorlarının mənafelərinə təminat verən əmlakının minimum miqdarını müəyyənləşdirir. QSC üçün nizamnamə kapitalının minimum həddi 2000 manat müəyyən edilmişdir. QSC qeydiyyata alındığı tarixdən etibarən 30 təqvim günündən gec olmayaraq səhmdarların reyestrə alınması təmin etməlidir, yəni qeydiyyata alındığı tarixdən etibarən 30 təqvim günü ərzində nizamnamə kapitalını təşkil edən səhmlər buraxılmalıdır.

İştirakçılar

MMC və QSC-nin iştirakçılarının sayı qanunvericiliklə müəyyənləşdirilmiş həddi keçməməlidir. Belə ki, həm MMC-də, həm də QSC-də iştirakçıların say həddi 50 fiziki və ya hüquqi şəxsdən çox olmamalıdır.

Əks halda MMC bir il ərzində açıq səhmdar cəmiyyətinə çevrilməli, bu müddət bitdikdən sonra isə, əgər onun iştirakçılarının sayı azaldılıb qanunla müəyyənləşdirilmiş həddə endirilməzsə, məhkəmə qaydasında ləğv edilməlidir.

Digər tərəfdən, MMC və QSC-nin yeganə iştirakçısı 1 şəxsdən ibarət digər təsərrüfat cəmiyyəti ola bilməz.

İdarəetmə

MMC-nin idarəetmə orqanları:

(i) Ali orqanı - iştirakçıların ümumi yığıncağı; (ii) Cəmiyyətin direktorlar şurası (və ya müşahidə şurası) və ya təftiş komissiyası (müfəttiş); (iii) MMC-də onun fəaliyyətinə cari rəhbərliyi həyata keçirən və iştirakçılarının ümumi yığıncağına hesabat verən icra orqanı (kollegial və (və ya) təkbaşçı).

QSC-nin idarəetmə orqanları:

(i) Ali orqanı - səhmdarların ümumi yığıncağı; (ii) Cəmiyyətə ümumi rəhbərliyi və cəmiyyətin fəaliyyəti üzərində nəzarəti həyata keçirən direktorlar şurası (və ya müşahidə şurası) (İctimai əhəmiyyətli qurumlarda yaradılır); (iii) QSC-də onun fəaliyyətinə cari rəhbərliyi həyata keçirən və iştirakçılarının ümumi yığıncağına hesabat verən icra orqanı - kollegial (idarə heyəti, müdiriyyət) və ya təkbaşçı (direktor, baş direktor); (iv) QSC-də maliyyə-təsərrüfat fəaliyyətinə nəzarətin həyata keçirilməsi üçün təftiş komissiyası (müfəttiş) seçilə (təyin edilə) bilər; (v) QSC-nin nizamnaməsində nəzərdə tutulduğu halda ictimai əhəmiyyətli qurumlarda daxili audit siyasətinin və strategiyasının hazırlanması, həyata keçirilməsi və auditor nəzarətinin təşkili üçün direktorlar şurası (müşahidə şurası) tərəfindən audit komitəsi yaradılır.

Dividend ödənilməsi

Həm MMC-də, həm də QSC-də dividend ödənilməsi (fəaliyyəti nəticəsində əldə edilmiş xalis mənfəətin iştirakçılar arasında bölüşdürülməsi) barədə qərar ümumi yığıncağı tərəfindən qəbul edilir və ümumi yığıncaq azı ildə 1 dəfə çağırılır. Ümumi yığıncağın qərarında mənfəətin tamamilə və ya qismən bölüşdürülməsi müəyyən edilə bilər.

İşlərinin aparılması nəticələri haqqında açıq hesabat

MMC-də qanunvericilikdə nəzərdə tutulan hallar istisna olmaqla, cəmiyyətin işlərinin aparılması nəticələri haqqında cəmiyyət tərəfindən məlumatların dərc edilməsi (açıq hesabat) tələb olunmur. QSC isə illik hesabatını və maliyyə hesabatlarını (mikro və kiçik sahibkarlıq subyektləri istisna olmaqla) hamının tanış olması üçün dərc etməyə borcludur.

Qeydiyyat üçün sərf ediləcək vaxt

MMC-nin dövlət qeydiyyatı 2 gündən gec olmayaraq həyata keçirilir. QSC-nin dövlət qeydiyyatı üçün sərf ediləcək vaxt MMC-də olduğu kimidir. Burada da yeganə fərq QSC-nin dövlət qeydiyyatına alındığı tarixdən sonra səhmdarların Milli Depozit Mərkəzi tərəfindən reyestrə alınması ilə bağlıdır. Belə ki, QSC qeydiyyata alındığı tarixdən etibarən 30 təqvim günündən gec olmayaraq səhmdarların reyestrə alınması təmin etməlidir. QSC-nin səhmlərinin dövlət qeydiyyatına alınması və səhm mülkiyyətçilərinin reyestrə alınmasına 42 (dövlət qeydiyyatı və emissiya prospektinin təsdiq edilməsi üçün sənədlərə baxılması 10 iş günü+ səhmlərin yerləşdirilməsi üçün 7 iş günü+ səhmlərin emissiyasının yekunları haqqında hesabatın təqdim edilməsi 10 iş günü+ Hesabatın təsdiq edilməsi 15 iş günü) iş günü tələb olunur.

Yaradılması üçün xərclər

MMC-nin dövlət qeydiyyatına alınması üçün xərclərə (i) 15 manat dövlət rüsumu, (ii) kommersiya hüquqi şəxslərinin dövlət qeydiyyatı haqqında ərizədə göstərilən qanuni təmsilçinin imzasının həqiqiliyinin təsdiqi üçün 3 manat, sənədlərin bir dildən başqa dilə tərcüməsinin düzgünlüyünün təsdiqi hər səhifəyə görə 1.5 manat, sənədlərdən surət və çıxarışların düzgünlüyünün təsdiqi üçün 1.5 manat, növbəti səhifələr 0.5 manat olmaqla notariat xərcləri, (iii) təxminən 35-50 manat möhürün alınması xərci və (iv) təxminən 25 manat ASAN imzanın əldə edilməsi üçün xərc aiddir.

QSC-nin yaradılması ilə bağlı xərclər MMC-də olduğu kimidir, əsas fərq səhmlərin dövlət qeydiyyatı və reyestrə alınması ilə bağlı xərclərdədir. Belə ki, depo hesabının açılması üçün birdəfəlik 5 manat, bütün qiymətli kağızlar üzrə depo hesabından çıxarış təqdim edilməsi üçün 20 manat, 1 qiymətli kağız üzrә depo hesabından çıxarış tәqdim olunması üçün isə 1 manat, habelə dividend hesablanması zamanı ödәnilәn dividend mәblәğinin 0,2%-i məbləğində haqq tələb olunur.

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

Qeyd: Bu məqaləni təşkil edən məlumatlar hüquqi məsləhət və ya hüquqi rəy kimi şərh edilməməlidir.

Hər 2 kommersiya hüquqi şəxsin qeydiyyatı ilə bağlı Şirkətimiz bütün peşəkar hüquqi xidmətləri göstərir. Bu sahədə Şirkətimiz məmnuniyyətlə sizə dəstək verməyə hazırdır.

Əlavə sual və məlumat üçün bizimlə əlaqə saxlayın:

Email: office@bonafide.az; Tel: +994125973047; Whatsapp: +994707103785;